W drodze do [s]pełnienia
Nie za mało mamy czasu, lecz za wiele go tracimy. – Seneka
Artur Schopenhauer twierdził, że to wola życia motywuje nas do działania, Nietzsche nazwał tę siłę napędową wolą istnienia, a grecy nazwali to eudajmonią. Co to takiego? To w pełni racjonalne, uzasadnione zadowolenie z własnego życia i satysfakcjonujące wykorzystanie własnego potencjału. Nie należy tego mylić z hedonizmem, która “opiera się na odczuwaniu subiektywnej przyjemności, choć uczucia oparte na posiadaniu rzeczy materialnych szybko się dewaluują i tracą swoją atrakcyjność.”1
Jednak w filozofii nie ma jednej, spójnej definicji. Każdy filozof upatruje eudajmonię nieco inaczej, na przykład, dla Sokratesa była to droga przez życie bez popełniania nieracjonalnych, nierozsądnych decyzji, to nie żałować niczego, a raczej wyciągać lekcje. Dla Epikura, czy Arystotelesa, to stan ducha w którym osiąga on wewnętrzną równowagę, wynikającą z zaspokojenia wszelkich potrzeb cielesnych i duchowych. Arystoteles podkreśla znaczenie cnoty i jej kluczowe znaczenie w osiągnięciu szczęścia w życiu. To właśnie ukształtowanie charakteru, obserwowanie w sobie emocji i to wszystko przez wykonywanie działań, “w których cnoty się aktualizują.”2
Eudajmonia – rozumiana jako rozwój czy też najlepszy sposób życia – rozciąga się na wszelkie aspekty życia ludzkiego, obejmując to, co piękne moralnie, to, co przyjemne i to, co pożyteczne. “Stąd też o eudajmonicznym życiu decydują dokonywane wybory dotyczące wszelkich sfer ludzkiej egzystencji; w każdej z nich bowiem można się stawać coraz doskonalszym.”1
Uważam, że eudajmonię osiągamy wtedy, gdy możliwie zrealizujemy swój potencjał i to właśnie wyróżnia ją od hedonizmu. Osoba, która angażuje się w różne przedsięwzięcia (osobiste, zawodowe), “urzeczywistnia poprzez działanie swój potencjał (eudajmonia), co wiąże się z odczuwaniem szczęścia i przyjemności (hedonizm).”2
Podoba mi się podejście Richarda Paula Evansa, amerykańskiego pisarza, który mówi, “że na nasze życie o wiele większy wpływ ma wyobraźnia, niż okoliczności.”3 Nieraz wchodzimy w wir rozpamiętywania o przeszłości lub martwienia się o przyszłość, a wir ma to do siebie, że coraz głębiej nas wciąga i coraz trudniej jest nam z niego wyjść. “Wplątani w wir zależności jesteśmy prowokowani, a nawet zmuszeni do działań odrażających.” Jak odrzuceni i niechciani politycy, którzy nieustannie tkwią przy swoich racjach, przekonani, że czynią dobrze. Niestety, popadają w błędny krąg trwania przy złu za wszelką cenę chcąc się utrzymać przy władzy, nawet kosztem życia innych.5
Bardzo mało ludzi umie myśleć, ale jakiś pogląd chce mieć każdy. I cóż pozostaje innego, jak przejąć gotowy pogląd od innych, zamiast wypracować go samemu? – Artur Schopenhauer
Przeszłości nie zmienimy, chociaż bardzo byśmy chcieli. Przeszłość jest zakończona ale jeśli zadbamy o nasze dzisiaj, możemy być spokojni o nasze wczoraj, a tym samym nasze jutro. Marek Grechuta śpiewał, że “ważne są tylko te dni, których jeszcze nie znamy”. Myślę, że to słuszne podejście, bo daje człowiekowi nadzieję, że się staje, a nie jest i jako dziecko Boże, może wszystko, tylko musi uwierzyć. Twierdzę, że “wiara czyni cuda’, bo świat jest cudowny, nasze narodziny są cudem. Szczęście możemy odnaleźć w rzeczach pozornie małych, a wielkich, jednak przede wszystkim własnych.
Dzięki wierze, temu że wierzymy przede wszystkim w siebie i w swoje możliwości, bo nosimy w sobie ten pierwiastek Boży, możemy przenosić góry. Czy właśnie nie tak powstały piramidy, największe konstrukcje świata? Zdaję sobie sprawę z wykorzystywania ludzi i myślę, że to Bóg rozliczy bezdusznych, bo postępowanie niektórych ludzi jest karygodne, nieludzkie. Zło jedynie rodzi zło.
Na kazaniu na którym ksiądz pytał dzieci o ich zdanie na temat wersetów z Biblii. Przytoczył bardzo ciekawą opowieść o jabłoniach. Gdy jabłonie są traktowane z szacunkiem, regularnie nawożone, podlewane i odchwaszczane ich jabłka są smaczne – naturalne. Jednak gdy się o nie przestaje dbać, nie dają dobrych owoców, a małe i kwaśne. I ten ksiądz zapytał dzieci, co Biblia chce nam przekazać mówiąc, dobre drzewo może dawać tylko dobre owoce, a złe drzewo tylko złe owoce. Dzieci zaczęły angażować się coraz bardziej w rozmyślanie o tym o co zostały poproszone podeszły bliżej ołtarza i ksiądz podawał im mikrofon, żeby podzieliły się swoimi przemyśleniami na ten temat. To bardzo twórcze, bo już abstrahując od religii, ksiądz chciał im pomóc zrozumieć, że dobro zwyczajnie się opłaca, bo chcemy, żeby było dobrze, a nie źle.
Nie wierzę w to, że ludzie, którzy czynią zło mogą być szczęśliwi, zwyczajnie nie będą czuć się z tym dobrze. Błądzą jak w labiryncie ciągle wybierając złą drogę, coraz ciężej im wrócić do punktu wyjścia. Znajdźmy ten nasz potencjał, postępujmy dobrze, to będzie nam coraz lepiej, aż w końcu osiągniemy stan nazywany przez greków eudajmonią. Będziemy szczęśliwi tak po prostu, nawet nie zauważymy jak to będzie rezonowało z innymi ludźmi i jak pozytywnie na wszystko wpłynie, bo wszyscy i wszystko jest ze sobą połączone. Każdy ma tą samą misję, każdy powinien chcieć dla tego świata jak najlepiej. Jak śpiewał Krzysztof Zalewski, “dla po nas pokoleń zrobimy jaśniej”.
“Eudajmonia rozumiana jako rozwój człowieka jest zatem czymś racjonalnym. Dobro pojawia się w momencie, gdy dokonany wybór przyczynia się do naszego rozwoju. Rozwój człowieka jest zrelatywizowany do każdej jednostki. Oznacza to, co podkreśla Stagiryta, że nie istnieje jeden “idealny” rozwój, do którego wszyscy ludzie mają zdążać. Relacjonalność ludzkiego rozwoju wynika, wedle Arystotelesa, z odmienności potencji charakteryzujących każdego człowieka.” Człowiek powinien dokonywać wyborów, które najlepiej realizują jego potencjał, które umożliwiają używanie rozumu praktycznego, a powinien unikać takich, które są zależne w dużym stopniu od szczęścia lub czynników zewnętrznych. Żyjmy racjonalnie, czyli podejmujmy decyzje, które przyczyniają się do naszego rozwoju i tym samym stanowią drogę do spełnienia.
Dzisiaj Pamiętnik lwowski, 1817 rok, Karol Wild.
Bibliografia:
Kultura konsumpcji – wartości, cele, dobrostan: Psychologiczne aspekty zjawiska, Dorota Godlewska-Werner
Państwo i Społeczeństwo 2012/4: SZANSE I WYZWANIA SPOŁECZNE W OKRESIE WYCHODZENIA Z KRYZYSU, Andrzej Mirski
Kręte ścieżki, Richard Paul Evans
Ryszard Kapuściński w labiryncie współczesności, Kazimierz Wolny
Pamiętnik lwowski, 1817 rok, Karol Wild
Comments