Na łasce natury

Natura dała człowiekowi jeden język, ale dwoje uszu, gdyż powinniśmy słuchać dwa razy tyle, ile mówić.

- Zenon z Kition

Jedną z największych zagwostek badaczy jest to, czy zostaliśmy wychowani przez rodziców, środowisko, przyjaciół (kulturę), czy urodziliśmy się z takim, a nie innym potencjałem (naturę). Termin angielski lepiej to oddaje nature vs. nurture (natura kontra pielęgnowanie, wychowywanie), bo te dwa słowa są bardzo do siebie podobne. Moim zdaniem niektóre genetyczne predyspozycje są niekwestionowalne (np. takie jak wygląd, czy głos), jednak wiele z nich (te kluczowe) jest nabytych. Może nie rzecz w tym jak i gdzie się urodziliśmy, tylko raczej, co z tym zrobimy.

"Tak oto w Raju człowiek posiadał łaskę - był naprawdę metafizycznie i fizycznie wolny od zła - którą utracił poprzez grzech wpadając w duchową niewolę grzechu, jak i w niewolę śmierci. Poprzez pełne Miłości i wolne przyjście na świat Chrystusa człowiekowi została przywrócona łaska." (1) Thomas Hobbes i Baruch Spinoza byli zdania, że człowiek z natury jest zły, za to John Locke i Jean-Jacques Rousseau utrzymywali twierdzili, że ludzie są z natury dobrzy ale w wyniku "zepsucia natury ludzkiej" (2) powstawały konflikty. W celu regulowania tych konfliktów powołano państwo.

Teoria umowy społecznej była znana znacznie wcześniej, bo już w starożytnej Grecji. Jej głównym założeniem jest to, że ludzie tworzą narody, po to by utrzymywać porządek społeczny. Umowa społeczna nadaje prawomocność porządkowi politycznemu. Odpowiada na takie pytania, jak: "Dlaczego powinniśmy respektować istniejący porządek polityczny?, Dlaczego powinniśmy przestrzegać obowiązującego prawa w państwie?, Dlaczego powinniśmy podporządkować się władzy?"(3)

Może to nie walka pomiędzy naturą, a kulturą. Może to walka z samym sobą o wolną wolę. Czy skoro tak wiele zależy od genów, od naszego środowiska, od tego gdzie się urodzimy, z kim nam przyjdzie żyć, czy będziemy słuchani, czy tylko spychani na bok, na boczne tory. Mimo wszystko, podejmujemy decyzje. Możemy znajdować wymówki, mówić o naszych trudnościach, niepowodzeniach, niefortunnym losie. Niekiedy idąc przez życie kierujemy się, może nieświadomie, skrajnym determinizmem, który zakłada, że "wolna wola nie istnieje, dlatego jednostka nie posiada wolnej woli."(4)

"To those who can hear me, I say, do not despair. The misery that is now upon us is but the passing of greed. The bitterness of men who fear the way of human progress. The hate of men will pass, and dictators die. And the power they took from the people will return to the people. And so long as men die, liberty will never perish. Don't give yourselves to these unnatural men. Machine men with machine minds and machine hearts! You are not machines, you are not cattle, you are men! You, the people, have the power to make this life free and beautiful. To make this life a wonderful adventure Let us use that power! Let us all unite!"

"Do tych, którzy mnie słyszą, mówię, nie rozpaczajcie. Nędza, która nas teraz dotyka, jest tylko wynikiem chciwości. Rozgoryczenie ludzi, którzy boją się postępu. Nienawiść do ludzi przeminie, a dyktatorzy zginą. A władza, którą przejęli od ludu, powróci do ludu. I tak długo, jak ludzie będą gotowi za nią umierać, wolność nigdy nie zginie. Nie oddawajcie się tym nieprawdziwym ludziom. Ludziom, którzy mają umysły i serca jak maszyny! Nie jesteście maszynami, nie jesteście bydłem, jesteście ludźmi! Wy, ludzie, macie moc, by uczynić swoje życie wolnym i pięknym. Aby sprawić, że to życie stanie się wspaniałą przygodą, korzystajmy z tej mocy! Zjednoczmy się wszyscy!"(5)

Dyktator, amerykański film z 1940 roku, został napisany, wyreżyserowany i zagrany przez Charliego Chaplina opowiada historię dojścia do władzy Adolfa Hitlera, spowodowanego pragnieniem zemsty na wszystkich Żydach (rzekomo, nie udzielili mu pożyczki na inwazję Austerlich). Film zdobył sławę, New York Times nazwał go "najbardziej oczekiwanym filmem roku". Ze względu an tak wielką popularność był zakazany w krajach rządzonych przez nazistów (np. w wielu krajach Ameryki Południowej).

Ostatnia mowa fryzjera granego przez Charliego Chaplina odnosi się do wolnej woli każdego z nas. Każda nasza decyzja określa to jacy będziemy ale w dużym stopniu jest zdeterminowana przez to jacy byliśmy. Jakie powinniśmy podejmować decyzje? Najlepiej takie, które służą nam i innym ludziom.. Jakie powinniśmy obierać cele?

Odpowiedź na to jaki ma się cel wydaje się bardzo trudna ale kluczowa, dlatego powinniśmy poświęcić jej czas i skupienie. Chociaż każdy z nas ma inny cel, myślę, że jakikolwiek by on nie był, powinien opierać się uniwersalnych wartościach.

SMART jest akronimem, który wyznacza czym należy się kierować przy wyznaczaniu sobie celów, np. w zarządzaniu projektami, zarządzaniu wydajnością pracowników ale i rozwoju osobistym. Litery S i M oznaczają na ogół specific (konkretny) i measurable (mierzalny). Pozostałe litery, to A, jak achievable (osiągalny), relevant (istotny) i time-bound (określony w czasie). Chociaż koncepcja wydaje się fajna, wynalazca terminu miał nieco inny zamysł, a litery oznaczały różne rzeczy dla różnych autorów, jak opisano poniżej. Dodatkowe litery zostały dodane przez niektórych autorów.

Co więcej, uważam, że przede wszystkim nasz cel nie powinien nikomu sprawiać cierpienia, a raczej sprawiać, że dzięki niemu świat będzie chociaż odrobinę lepszy. Każdy z nas może dołożyć swoją cegiełkę, jaka ona by nie była jest wciąż cegiełką. Jezus powiedział, "Nie każdy, który Mi mówi: Panie, Panie!, wejdzie do królestwa niebieskiego, lecz ten, kto spełnia wolę mojego Ojca, który jest w niebie. Każdego więc, kto tych słów moich słucha i wypełnia je, można porównać z człowiekiem roztropnym, który dom swój zbudował na skale. Spadł deszcz, wezbrały potoki, zerwały się wichry i uderzyły w ten dom. On jednak nie runął, bo na skale był utwierdzony. Każdego zaś, kto tych słów moich słucha, a nie wypełnia ich, można porównać z człowiekiem nierozsądnym, który dom swój zbudował na piasku. Spadł deszcz, wezbrały potoki, zerwały się wichry i rzuciły się na ten dom. I runął, a upadek jego był wielki." (7) Jeśli porównamy życie człowieka do domu, to wartości, takie jak, szczerość, szacunek, hart ducha powinny stanowić fundament, a cała reszta to już nasza inwencja twórcza, oparta na tych fundamentach.

Dzisiaj cytat z 1843 roku, Biblioteka warszawska, Tom 4, A. Krasiński:

Bibliografia:

1. Wolność. Aporie filozoficzne, Kamil M. Wieczorek

2. Wstęp do nauki o państwie i prawie, Józef Krukowski

3. Uzasadnienia teorii sprawiedliwości: Dziedzictwo Johna Rawlsa Autorzy Sebastian Szymański

4. Znikasz, Christian Jungersen

5. The Great Dictator, Charlie Chaplin

6. Biblioteka warszawska, Tom 4, A. Krasiński, 1843